Nic nie jest dla rodziców ważniejsze niż ochrona i bezpieczeństwo dzieci, dlatego należy mieć świadomość istniejących zagrożeń. W naszym społeczeństwie krąży dużo mitów związanych z wykorzystywaniem seksualnym dzieci. Zjawisko to, łączone jest za zwyczaj ze środowiskiem patologicznym. Tymczasem występuje ono wszędzie w rodzinach ubogich, średnio zamożnych oraz bardzo bogatych, na wsi i w mieście. Im wyższe wykształcenie sprawcy, tym większa perfidia w nadużyciach. Najczęściej kojarzy się je z gwałtem na kilkunastoletnich dziewczynkach, a przecież ogromna większość ofiar ma poniżej 10 lat i są wśród nich również chłopcy. Przemoc seksualna, to nie tylko gwałty ale także dotykanie dziecka w sfery intymne, zmuszanie do oglądania filmów pornograficznych, masturbacja i odbywanie stosunków płciowych przy dziecku, prowadzenie rozmów nieadekwatnych do wieku, których celem jest seksualne podniecenie oraz zażenowanie i zaszokowanie dziecka. Nieprawdą jest jakoby przestępstw tych dokonywały tylko osoby dotknięte pedofilią. Okazuje się bowiem, że często czynów tych dokonują sprawcy, którzy sami byli wykorzystywani seksualnie w dzieciństwie . Dzieci rzadko decydują się poskarżyć, zwłaszcza wokół przemocy seksualnej istnieje tzw. zmowa milczenia. Dzieci - ofiary wstydzą się mówić, nie wierzą w skuteczną pomoc, często same się obwiniają, boją się konsekwencji jakie mogą ponieść ich najbliżsi; matka, ojciec, brat, wujek. Objawami wykorzystywania seksualnego dziecka czyli różnego rodzaju zachowań seksualnych wobec dziecka, dokonywanych na ogół przy pomocy przekupywania, uwodzenia, siły ,straszenia , szantażowania są;
Dane z wywiadu;
- nie określone skargi i dolegliwości somatyczne, - duża absencja w szkole, - nieadekwatna kontrola w domu, - przebycie infekcji układu moczowego i pochwy, - skargi na bóle w okolicy narządów płciowych, odbytu, krzyża, w dole brzucha , - skargi na świąt w okolicy narządów płciowych, - przyznanie się do aktywności seksualnej, - występowanie w rodzinie przypadku maltretowania seksualnego rodzica lub rodzeństwa, - nadmierna troska o stan i pielęgnację narządów płciowych.
Objawy somatyczne;
- dyskomfort w czasie chodzenia i siedzenia, - objawy urazów i uszkodzeń w okolicy ust, - obecność wydzieliny w pochwie lub jej stan zapalny, - zasinienie ,obrzęk ,otarcie naskórka w okolicy narządów płciowych i na wewnętrznej powierzchni, - zaburzenia w oddawaniu moczu, - zapalenie sromu, - objawy chorób przenoszonych drogą płciową, - ciąża.
Zachowanie;
- niska samoocena, - zmiany w sposobie jedzenia, - nieuzasadnione nowe lęki, fobie, - zaburzenia snu, koszmary, lęki nocne, - zmiana osobowości /wrogość, agresja, nadmierna uległość/ - depresja, przygnębienie, smutek, - niepowodzenia w szkole, konflikty, wagary, - wycofanie się z kontaktów społecznych, złe kontakty z rówieśnikami, - poziom wiedzy o seksie wyszukany i nieadekwatny do wieku, - wyzywające zachowanie, nasilone kontakty seksualne, prostytucja, używanie środków odurzających, - próby samobójcze lub ich demonstrowanie, inne zachowania destrukcyjne, - ucieczki, - zachowania regresywne, - lęki ujawnione wobec rodzica danej płci, - nieoczekiwane, nagłe zainteresowanie się seksem, ciałem własnym lub innej osoby, - uchylanie się przed dotykiem, - unikanie sytuacji , w których dochodzi do rozbierania, - obniżenie samooceny, - poczucie winy i wstydu.
Po ujawnieniu faktu wykorzystania dziecka najważniejsze jest ochronienie go przed dalszą przemocą. Nie można liczyć na to, że nadużycie zdarzyło się tylko raz - będzie się ono powtarzać, jeśli się temu radykalnie nie zaradzi. Najczęściej konieczna jest choćby czasowa izolacja sprawcy od ofiary. Długotrwałe krzywdy emocjonalne i fizyczne mogą pozbawić dziecko możliwości i umiejętności bycia samodzielnym, twórczym i zaradnym człowiekiem.
Zadania dla specjalistów po ujawnieniu wykorzystywania;
Związane z potrzebami dziecka; - ochrona przed seksualnym wykorzystaniem oraz nieprawidłowymi relacjami, - akceptacja i danie wiary zeznaniom dziecka ,podzielenie jego uczuć związanych z wykorzystaniem, uwolnienie go od poczucia winy i odpowiedzialności za seksualne kontakty z osobą dorosłą, poinformowanie go o dalszych krokach; - umożliwienie dziecku wniknięcie we własne przeżycia i wyrażenie uczuć dotyczących molestowania, - wyjaśnienie i ukazanie fałszywości sytuacji oraz rozwianie niejasności, - integrowanie i wzmocnienie poczucia przynależności do rodziny - uwolnienie dziecka od poczucia winy. - pomoc w zapewnieniu utrwaleniu bezpieczeństwa dziecka w rodzinie, w rozwoju pozytywnych , opartych na zaufaniu relacji pomiędzy dzieckiem a dorosłymi.
Związane z otoczeniem dziecka.
- zbadanie środowiska rodzinnego dziecka , - rozpoznanie i rozwiązanie problemów wymagających terapii, które utrudniają realizację ę potrzeb dziecka, - rozważenie potrzeby umieszczenia dziecka w placówce, - opracowanie stałego planu działań.
Związane z kryzysem oraz terapią.
- interwencja w momencie wystąpienia kryzysu, zbadanie zasadniczych problemów oraz możliwości zmian w tym zakresie, - sformułowanie podstawowych celów terapeutycznych dotyczących realizacji potrzeb dziecka, - zbadanie okoliczności związanych z molestowaniem tzn.. rodzaju związków łączących dziecko ze sprawcą oraz innymi bliskimi osobami.
Działania specjalistów.
- koordynacja i nadzór zadań związanych z zapewnieniem dziecku bezpieczeństwa i realizację jego potrzeb zgodnie z ustaleniami, - praca terapeutyczna, - jasny podział obowiązków zespołu .
Stwierdzenie że, mamy do czynienia z przypadkiem przemocy wobec dziecka, w tym wykorzystywaniem seksualnym i zgłoszenie tego faktu do miejsca, gdzie może ono uzyskać pomoc - to pierwszy i czasem najważniejszy krok. Zbyt często bowiem dzieci nie uzyskują pomocy, gdyż ludzie, którzy znają ich los i mogliby im pomóc, nie chcą się w to mieszać. Czasem potrzebna jest natychmiastowa pomoc i rozdzielenie dziecka od sprawcy, którym okazał się członek jego rodziny. W tym przypadku ważne jest aby dziecko było bezpieczne a osoba, która je skrzywdziła mogła „ochłonąć" i nauczyć się inaczej kontaktować z dzieckiem. Trwała izolacja na przykład umieszczenie w placówce opiekuńczej powinna być stosowana dopiero w ostateczności. Jeżeli osoba zainteresowana jest losem dziecka i chce mu pomóc a nie może się przemóc by skierować sprawę do organów ścigania lub do sądu powinna fakt ten zgłosić do; - pedagoga lub psychologa szkolnego, - poradni rodzinnej; - ośrodka pomocy społecznej, - pogotowia dla ofiar przemocy w rodzinie - skorzystać z telefonu zaufania
Bibliografia:
J. Pospieszyl, Przemoc w rodzinie, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne J.L Herman, Przemoc, Uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk 1999. A.Widera-Wysoczyńska, Ten straszny bliski: „Charaktery” 1998 nr3
Opracowała
Ewa Andryszek |